Veelgestelde vragen acute encefalopathie en delirium

Acute encefalopathie is een snel ontwikkelend (zeer regelmatig in uren tot enkele dagen) pathobiologisch proces (ziekte/verstoring) in het brein. De diagnose wordt gesteld met behulp van EEG (Electro-EncefaloGrafie) (; ). Acute encephalopathie uit zich in veel gevallen als delirium. De klinische verschijnselen zijn de basis voor de diagnose delirium. Het zijn twee zijden van dezelfde medaille.

Delirium wordt ook wel acute verwardheid of acuut hersenfalen genoemd. Deze verwardheid ontwikkelt zich in korte tijd (meestal binnen een aantal uren of dagen), kan in de loop van de dag in ernst fluctueren en heeft altijd een fysieke oorzaak (American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental disorders 5th Edition, DSM-5). Delirium wordt op basis van klinische kenmerken gediagnosticeerd. 

Acute encefalopathie en delirium hebben altijd een onderliggende fysieke aandoening. Met andere woorden, dezelfde veroorzaker van de aandoening (complicatie) en dezelfde EEG-reactie in de hersenen, welke kan leiden tot gedragsveranderingen. In dit geval kijken we medisch gezien naar hetzelfde fenomeen, of fenomenen -aangezien de oorzaak multifactorieel kan zijn -.

Delirium kan zich echter ook manifesteren in meerdere vormen. Tot 75% van de delirante patiënten heeft een hypoactief (stil) delirium. Met de huidige screeningsinstrumenten wordt juist de groep patiënten vaak gemist; doordat de klinische verschijnselen vaak soms moeilijk te herkennen zijn. Momenteel wordt 12% tot 35% van de delirante patiënten herkend (Marcantonio, 2017, NEJM).

1. Hyperactief: Patiënten met hyperactief delier zijn rusteloos, vaak geagiteerd en vertonen fysieke hyperactiviteit.
2. Hypoactief / Stil: Patiënten met hypoactief delier zijn kalm en kunnen slaperig lijken. Dit type wordt vaak verward met depressie of dementie.
3. Mixed type: Patiënten met dit type delier zijn soms ook rusteloos.

Hypoactief (stil) delier is moeilijker te herkennen dan hyperactief delier en kan vaak verward worden met dementie of depressie. Vanwege dit gebrek aan herkenning wordt hypoactief delier geassocieerd met slechtere resultaten voor de patiënt.

Iedereen kan acute encefalopathie / delirium krijgen. Hogere leeftijd, kwetsbaarheid (doorlaatbare bloed-hersen barrière) en dementie vergroten het risico op delirium aanzienlijk.

Jaarlijks lopen 20 miljoen patiënten in Europese en Amerikaanse ziekenhuizen het risico op AE/D, wat kan leiden tot langdurige cognitieve beperkingen, verlengde ziekenhuisopnames en verhoogde zorgkosten.

Acute, ernstige encefalopathie kan leiden tot bewustzijnsverlies of coma. In bepaald gevallen kan AE fataal zijn.

Mensen met delier beseffen meestal zelf niet dat ze verward zijn. Delier is zeer beangstigend voor patiënten en hun families en kan het verlenen van zorg in ziekenhuizen uitdagender maken. De verwarring neemt meestal af naarmate de lichamelijke toestand verbetert. De periode van verwarring varieert van enkele uren tot weken. Niet alle patiënten herstellen volledig van delier. Veel patiënten hebben nog langdurige symptomen, zoals geheugen- en concentratiestoornissen.

Het belangrijkste is om de onderliggende ziekte(n) of oorzaken zo snel mogelijk aan te pakken. De oorzaken van encefalopathie zijn talrijk en gevarieerd. Enkele voorbeelden van stappen die genomen kunnen worden zijn:

• Onderzoek een verstoring in de elektrolytenbalans
• Zoek naar een opkomende infectie of sepsis
• Beoordeel het (ophopen van) medicatiegebruik
• Voer een röntgenfoto van de borstkas uit om longinfecties te controleren
• Enzovoort

• Het gebruik van een bril en/of gehoorapparaten
• Geruststellend en helpend bij het oriënteren van de patiënt en conflicten vermijden
• Vroegtijdige mobilisatie: de patiënt helpen om uit bed te komen en op te staan
• Laat de patiënt 's nachts rustig slapen
• Praat rustig en speel samen met de patiënt spelletjes of puzzels.