FAQ’s delirium
Hoe vaak komt delirium voor?
In de publicatie van Marcantonio uit 2017 wordt beschreven dat circa 33% van de mensen boven de 70 jaar die zijn opgenomen in een ziekenhuis delirium krijgen. Delirium is de meest voorkomende complicatie na een chirurgische ingreep bij oudere patiënten boven de 70 jaar waarbij:
- 15 tot 25% van de oudere patiënten delirium ontwikkelt
na een grote operatie - 50% van de oudere patiënten delirium ontwikkelt na een operatie met hoog risico, zoals traumachirurgie
- op de intensive care afdeling delirium bij 19% tot 82% van de patiënten voorkomt, afhankelijk van de populatie (Bron: Inouye, 2014, The Lancet)
Veel gestelde vragen
Delirium wordt ook wel acute verwardheid of acuut hersenfalen genoemd. Deze verwardheid ontwikkelt zich in korte tijd (meestal binnen een aantal uren of dagen), kan in de loop van de dag in ernst fluctueren en heeft altijd een fysieke oorzaak (American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental disorders 5th Edition, DSM-5). Delirium wordt op basis van klinische kenmerken gediagnosticeerd. Beide diagnoses worden gekenmerkt door een onderliggende oorzaak. Uit onderzoek blijkt dat slechts 12% tot 35% van de delirante patiënten wordt herkend met de huidige screeningsinstrumenten (bron: Marcantonio, 2017, NEJM).
Mensen met een delirium weten meestal zelf niet dat ze verward zijn. Voor de naasten is delirium vaak verontrustend en aangrijpend om te zien. De verwardheid neemt meestal af als de lichamelijke toestand verbetert. De periode van verwardheid verschilt van enkele uren tot weken. Niet alle patiënten herstellen volledig van delirium. Zij houden langere tijd restverschijnselen, zoals geheugen- en concentratie-stoornissen.
Acute encefalopathie is een snel ontwikkelend (zeer regelmatig in uren tot enkele dagen) pathobiologisch proces (ziekte/verstoring) in het brein. De diagnose wordt gesteld met behulp van EEG (Electro-EncefaloGrafie) (bron: 1. Slooter et al., 2020, Intensive Care Med, ; Hut et al., 2021 Psychiatry and Clinical Neurosciences). Acute encephalopathie uit zich in veel gevallen als delirium. De klinische verschijnselen zijn de basis voor de diagnose delirium.
Het zijn twee zijden van dezelfde medaille.
Acute encefalopathie en of delirium kan worden veroorzaakt door ziekte (infectie), letsel (zoals een botbreuk na een val), een operatie of vergiftiging door een verkeerde combinatie van medicijnen.
Als men over delirium spreekt heeft men het vaak over de hyperactieve variant; de acute verwardheid uit zich meestal in onrust, zoals steeds aan lakens trekken of plukken, uit bed willen stappen, aan infusen trekken, bewustzijnsverandering, moeite met oriënteren, niet goed kunnen concentreren, vergeetachtigheid en taalstoornissen.
Delirium kan zich echter ook manifesteren in een hypoactieve (apathische/stille) of de gemengde (gemixte) vorm. Tot 75% van de delirante patiënten heeft een hypoactief (stil) delirium. Met de huidige screeningsinstrumenten wordt juist de groep patiënten vaak gemist; de klinische verschijnselen zijn soms moeilijk te herkennen. Algemeen wordt slechts 12% tot 35% van de delirante patiënten herkend (bron: Marcantonio, 2017, N Engl J Med). Hypoactief (stil) delirium is lastiger te herkennen dan hyperactief delirium en wordt gemakkelijk verward met dementie of depressiviteit. Vanwege deze lastige herkenning is hypoactief delirium geassocieerd met slechtere uitkomsten van de patiënt.
Nog steeds is het zo, dat de meeste gevallen van delirium niet worden herkend: slechts 12% tot 35% van de delirante patiënten wordt herkend. En tot 75% van de patiënten heeft een gemengde of hypoactieve/stille vorm van delirium. Vooral deze patiënten worden met de huidige screeningsmethoden gemist (Bron: Marcantonio, 2017, NEJM).
Iedereen kan delirium krijgen. Hogere leeftijd, kwetsbaarheid (doorlaatbare bloed-hersen barrière) en dementie vergroten het risico op delirium aanzienlijk.
Zelfs een korte (hypoactieve of stille) delirium episode vergroot de kans op slecht ziekteherstel, opname in een verpleeghuis en dementie en/of sterfte.
Delirium is stressvol en kan angstaanjagende gedachtes of hallucinaties veroorzaken, bijvoorbeeld het hebben van het idee om gevangen te zitten of het zien van beelden die er niet zijn. Het kan ook voor familieleden en verzorgers voor onrust en angst zorgen.
Het allerbelangrijkste is om de onderliggende ziekte(n) of oorzaken zo snel mogelijk aan te pakken. Bijvoorbeeld een verstoring in de elektrolyten vast te stellen, een opkomende infectie of sepsis vast te stellen, of sanering van de medicatie waardoor het delirium getriggerd zou kunnen zijn.
Er bestaat helaas geen medicijn voor de behandeling van delirium. Maatregelen die getroffen kunnen worden om patiënten met delirium te helpen, zijn:
- Het gebruik van bril en/of gehoorapparaat;
- De patiënt geruststellen en helpen te oriënteren, en conflicten uit de weg gaan;
- Vroege mobilisatie: de patiënt helpen om uit bed te komen en op te staan;
- De patiënt ‘s nachts rustig laten slapen;
- Rustig praten en samen met de patiënt spelletjes doen of puzzels maken.
Bron: iDelirium.org
Is uw interesse gewekt of heeft u vragen?
Neem dan gerust contact met ons op!
E-learning
Prolira biedt gratis 3 e-learning modules aan, van elk ca 10 minuten,
die informatief en interactief zijn, onder andere omdat er video’s in zijn verwerkt:
- voor verpleegkundigen: delirium en acute encefalopathie
- voor artsen: delirium
- voor zorgprofessionals: Prolira-DeltaScan gebruik
DeltaScan® is an EU registered trademark (Certificate Nr 018280613) Versie 2.0
Postal address (for every letter/parcel/package):
Prolira BV, Kruytgebouw, UInc
Winthontlaan 30C
3526 KV Utrecht
The Netherlands
Visiting address:
Prolira BV
Padualaan 8, Kruytgebouw
3584 CH Utrecht
T
EW
+31 (0)85 060 1656
info@prolira.com
www.prolira.com